Zo zag de waarheid er op donderdag uit

Direct nadat Duitsland de Eerste Wereldoorlog verloren had en keizer Willem II naar Nederland was gevlucht, ontstond er in het land een machtsvacuüm. Daarin voerden maatschappelijke en politieke krachten maandenlang een gewelddadige strijd om de heerschappij, van communisten, sociaaldemocraten, monarchisten, militaristische groeperingen tot antidemocraten. Het leek wel een burgeroorlog – naar schatting zo’n drieduizend mensen kwamen erbij om het leven. Vooral in Berlijn en München ging het er hard aan toe – en in deze laatste stad zat Victor Klemperer, die zich toen al als levenstaak had gesteld ‘te observeren, vast te leggen en te bestuderen’. Zijn ooggetuigenverslag van wat er in de heersende chaos gebeurde is van een ongekende kracht. Zo zag de waarheid er op donderdag uit is zijn verslag van de Duitse revolutie – aangevuld met twintig jaar later geschreven verpeinzingen, waarin hij (met de kennis over de Weimarrepubliek en het naziregime) de ontwikkelingen van die paar turbulente maanden in een breder perspectief heeft geplaatst. Dit is geschiedschrijving in het oog van de orkaan, op de huid van de tijd.